Kao jedan od značajnih problema sa kojim se sukobljava grad Zenica od početka izgradnje Željezare je aerozagađenje. Ispitivanja stupnja aerozagađenosti vršena su jednom od decembra 1954. godine do decembra 1955. godine. Poslije toga izgrađeni su neki krupni objekti Željezare, pa bi – prema tome – aerozagađenje trebalo da bude jače. Međutim, ima faktora koji su djelovali na smanjenje aerozagađenja, kao što je sve veće napuštanje uglja kao izvora energije i prelazak na upotrebu mazuta.
Aerozagađenost nastupa pojavom u atmosferi većih količina prašine, dima, čađi i plinova. Tako je sedimentacija prašine bila u stambenoj zoni prosječno od 447 – 1064 kg/km kvadratnom, sa maksimumom u centru grada (na stadionu) od 1449 kg/km kvadratnom, s tim da je najveći dio godine tokom tri sezone bila prosječna 1000 kg/km kvadratnom, i da samo u jednoj sezoni zbog neprekidnih kiša (jesen) padne 447 kg/km kvadratnom prosječno dnevno (201,17). Prema necitiranim podacima sedimentirana prašina iznosi dnevno u Londonu: 310 – 460 kg /km kvadratnom, a u Pitsburgu 200 – 460 kg/km kvadratnom ( 201,17). To znači da je Zenica imala 2 – 5 puta višu sedimentaciju prašine.
Aerozagađenje ima za posljedice za zdravlje građana, pa je, na primjer, u 1955. godini udio oboljenja respiratornih organa bio 14% od svih oboljenja u gradu Zenici, dok je istovremeno u Banjoj Luci udio ovih oboljenja bio samo 5,6 % (202,15).
Pored prašine opasnost predstavljaju plinovi u vazduhu, a naročito SO2. SO2 mnogo je sporije opadao od centra prema periferiji nego sedimentirana prašina. Takođe je njegova koncentracija veća zimi zbog veće relativne vlažnosti i mirovanja vazduha.
Najveća koncentracija SO2 nađena je najbliže mjestu izvora zagađenja (Željezara, Rudnik, Želj. stanica) . Velika je razlika u koncentraciji SO2 ljeti i zimi. Tako je ljeti bila 0,6 do 0,8 mg/m3, a zimi između 3,2 i 6,2 mg/m3 vazduha. Najbolji prirodni filter zagađenosti vazduha je vjetar kog Zeničko polje ima malo, a najmanje zimi. Zato su šumari predlagali podizanje takvih zelenih pojaseva u gradu i oko njega koji bi pojačavali strujanje vazduha. Tako je prilikom promatranja u Zenici za vrijeme tišina (bez vjetra) koncentracija SO2 bila u februaru 9,3 mg/m3, a uz slab vjetar od 1m/sec bilo je svega 3,9 mg/m3 vazduha (201,31).
Prilikom donošenja novog urbanističkog plana kao da se nije vodilo dovoljno računa o aerozagađenju, jer se novi grad diže u visinu na mjestu starog, i u njemu će živjeti desetine hiljada ljudi, neprekidno izloženi opasnostima po zdravlje!
(Izvor: Zenica i njena okolina, Ekonomskogeografska studija).
Pripremio Ibrahim Emić/Zenicablog.com
